فریدریش نیچه

نگرش نیچه به موسیقی برآیندی است از نظرگاه او به فلسفۀ فرهنگ. نیچه در ابتدا برتری و تفوق موسیقی کلاسیک اروپا را می‌ستاید. در این دوره او جنبه‌های غیرعقلانی نبوغ آهنگسازانی را که با بازآفرینش نیروهای دیونیسوسی به اصلاح اضافات جنبه عقلانی و خشک فرهنگ اروپایی کمک می‌کنند ستایش می کند. اما نیچه سرانجام ا فریدریش نیچه...ادامه مطلب

بازگشتِ جاودان(که با عنوان عُود جاودان نیز شناخته می‌شود) مفهومی فرضی است که بیانگر این مسئله است که هستی رجعت یافته و همچنان به رجعت یافتن‌های پیاپیِ خود به صورتی مشابه و یکسان در قالب فضا-زمان بی‌کرانه برای دفعات بی‌شمار ادامه خواهد داد. بازگشت جاودان مفهومی کاملاً فیزیکی و ماد فریدریش نیچه...ادامه مطلب

آپولونی و دیونیسوسی یک مفهوم دو-وجهی فلسفی است که بر اساس شماری از چهره‌های اسطوره‌ای یونان باستان یعنی آپولو و دیونیسوس شکل گرفته است. هر چند این دیدگاه به طورِ معمول به کتابِ معروفِ نیچه «زایش تراژدی» نسبت داده می‌شود، اما هولدرلین نیز پیشتر در بابِ آنها در اشعار خویش سخ فریدریش نیچه...ادامه مطلب

از دی که گذشت هیچ ازو یاد مکن فردا که نیامده ست فریاد مکن بر نامده و گذشته بنیاد مکن حالی خوش باش و عمر بر باد مکن در زبان لاتین عبارت معروفی هست تحت عنوان Amor Fati که به معنای "عشق به سرنوشت" است. تفکری که پس این عبارت وجود دارد گویای این مساله است که فرد تمام خوبی ها و بدی ها، پستی و بلندی و ش فریدریش نیچه...ادامه مطلب

انسان گاهی از تشابهاتی که در فرهنگ های بشری میان ظریفترین تعابیر وجود دارد به شگفتی در می آید. خیام در رباعی ای می گوید: گر آمدنم بخود بدی نامدمی ور نیز شدن بمن بدی کی شدمی به زان نبدی که اندر این دیر خراب نه آمدمی نه شدمی نه بدمی جالب است که در اساطیر یونانی داستانی هست که در آن میداس که در اساطیر معروف به جاه طلبی هست، در پی سیلنوس همزاد دیونیزوس می افتد تا از حکمت او برای بهبود زندگی خود هر چه بیشتر استفاده کند. این میداس همان کسی هست که در افسانه ها طلب می کند که دست به هر چه که می زند تبدیل به طلا شود و از قضا درخواست او اجابت می شود و این حدّ جاه طلبی او را به عنوان نمونۀ اعلای بشری خودش نشان می دهد! خلاصه وقتی این جناب میداس سیلنوس نیمه خدا و حکیم را در جنگل به چنگ می آورد از او سوالی می پرسد به این مضمون که چه چیزی در زندگی دلخواه تر از هر چیز دیگری است تا آدمی در پی آن باشد؟ میلنوس در ابتدا پاسخی به این پرسش میداس نمی دهد و اما در نهایت با اصرار او لب به سخن می گشاید و با قهقهه ای بلند چنین پاسخ می دهد که «ای نژاد بیچار...ای فرزندان بخت و حوادث ناگوار...چرا اصرار د فریدریش نیچه...ادامه مطلب

اگر حقیقت زن باشد – چه خواهد شد؟ آیا این ظن نخواهد رفت که فیلسوفان همگی تا بدان جا که اهل جزمیّت بوده‌اند، در کار زنان سخت خام بوده‌اند؟ آن جدی بودن هولناک، آن پیله کردن ناهنجار که بنا به عادت، تاکنون بدان شیوه به سراغ حقیقت رفته‌اند، مگر وسائلی ناشیانه و ناجور برای نرم کردن دلِ یک زن نبوده است؟ شک نیست که این زن نگذاشته است او را به چنگ آورند – و از این رو هر گونه جزمیت امروزه با حالتی افسرده و دلسرد ایستاده است؛ آن هم اگر که ایستاده باشد! زیرا هستند افسونگرانی که بر آنند که او افتاده است و به زمین خورده است؛ و بالاتر از آن، نفس آخر را می‌کشد. بجدّ باید گفت که به دلایلی استوار و امیدبخش، تمامیِ جزم‌پردازی‌ها در فلسفه، هر چند هم که خود را با جبروت و غائی و نهایی جلوه دهند، چیزی نبوده‌اند مگر کودک‌منشی و نوآموختگیِ عالی‌جنابانه؛ شاید چیزی چندان نمانده باشد که همگان هر چه بیش پی برند که برای پی افکندن چنین بنای بلند و بی‌چون و چرای فلسفی – از آن دست که اهل جزمیت تاکنون بنا کرده‌اند – به راستی چه اندک چیزی کافی فریدریش نیچه...ادامه مطلب

ای تو ستاره درخشان، با من بگو که دلخوشی تو چه بود اگر نبودند آنان که برای خاطرشان می‌درخشی؟ چنین گفت زرتشت (1885)، مقدمه شمایان روزگاری کِرم بودید و به انسان تکامل یافتید، اما هنور بخشی زیادی از شما کرم باقی مانده است؛ روزگاری شما بوزینگانی بوده‌اید، با وجود این، انسان امروز از تمام بوزینگان بوزینه‌تر است. چنین گفت زرتشت (1885)، مقدمه به راستی که آدمی نهری آلوده است. انسان می‌بایست دریایی باشد تا با رسیدن به نهری آلوده همچنان پاکیزه باقی بماند. چنین گفت زرتشت (1885)، مقدمه آدمی می‌بایست ملغمه‌ای در خویش حمل کند تا ستاره‌ای رقصان از خود در وجود آورد. چنین گفت زرتشت (1885)، مقدمه یک گله بی هیچ چوپان؛ هر شخصی خواهان چیزی یکسان است، هر شخصی چیزی یکسان است؛ هر آنکه متفاوت می‌فهمد، مشتاقانه به تیمارستان می‌شتابد. چنین گفت زرتشت (1885)، مقدمه کیست آن اژدهای بزرگ که روان دیگر خدا و پروردگارش نمی‌خواند؟ «تو باید» نام آن اژدهای بزرگ است. اما روان شیر می‌گوید «خواهم خواست». «تو باید» فریدریش نیچه...ادامه مطلب

خدا مرده است «خدا مرده است» "Gott ist tot"( که با عنوان مرگ خدا نیز از آن یاد می‌شود) نقل قولی مشهور از فیلسوف آلمانی، فریدریش نیچه است. این عبارت نخستین بار در کتاب «دانش طربناک» به سال 1882 ظاهر شد، در بخش‌های 108 (کشمکش‌های تازه)، 125 (دیوانه)، و 343 (معنی خوشی ما). این عبارت همچنین در اثر کلاسیک نیچه، «چنین گفت زرتشت» نیز به چشم می‌خورد که بیشترین تاثیر را در شهرت این عبارت داشته است. این اندیشه در بخش «دیوانه» کتابِ دانش طربناک بدین‌گونه بیان می‌شود: «خدا مرده است. خدا مرده باقی می‌ماند. و ما او را کشته‌ایم. چگونه خود را تسلی خواهیم داد، این جنایتکارِ تمامِ جنایتکاران را؟ آنچه مقدس‌ترین و مقتدرترین چیز بود که تاکنون جهان به خود دیده است، بر اثر خونریزی بسیار حاصل از چاقوهای ما مرده است، چه کسی ما از این خون پاک خواهد کرد؟ چه آبی برای ما موجود است تا خود را بشوییم؟ چه اعیادی بهر کفاره، چه مناسک مقدسی را از خود ابداع خواهیم کرد؟ آیا عظمت این عمل بیش از اندازه برای ما عظیم نیست؟ آی فریدریش نیچه...ادامه مطلب

4 می 2013، The Telegraph نیچه فیلسوفی است که تا مدت‌ها تصور می‌شد بخاطر بیماری ِ سیفلیسی که از روسپیان گرفته، درگذشته است؛ اما تحقیقات جدید نشان می‌دهد که این مطلب در حقیقت شایعه و دروغی بوده است که پس از جنگ جهانی دوم توسط نازی-ستیزها در جهت تخریب وجهۀ عمومی او جعل شده است. مطالعه‌ای تازۀ در پزشکی نشان می‌دهد که برخلاف آنچه که تصور می‌شد او از یک بیماری آمیزشی که منجر به جنون او شده است رنج می‌برده، دلیل مرگ نیچه مسلماً سرطان مغز بوده است. پزشکی که این مطالعه را به انجام رسانیده ادعا می کند که داستان معروفی که همه ما درباره انتقال سیفلیس از روسپان به نیچه شنیده‌ایم در حقیقت پس از جنگ جهانی دوم توسط یکی از پرحرارت‌ترین منتقدان دانشگاهی ِ نیچه به نام ویلهلم لانگ-آیک‌بام جعل شده است. این داستان دروغین بعدا توسط بعضی اهل قلم که قصدشان تخریب شهرت و اعتبار نیچه بود، مورد توجه قرار گرفت؛ نیچه‌ای که اندیشۀ "ابر-بشر" اش در شکل‌ دادن به بنیان‌های نازیسم مورد استفاده قرار گرفته بود. این پژوهش تازه توسط دکتر لئونارد ساکس مدی فریدریش نیچه...ادامه مطلب

زیبا و زشت – چیزی چند و چون‌پذیرتر، یا بگویم حدپذیرتر از احساس زیبایی در ما نیست. اندیشیدن به آن جدا از لذتی که آدمی از خود می‌برد، یعنی یکباره از دست دادن زمین زیر پای خود. «زیبایی در ذات خود» (1) نه یک مفهوم که یک کلمه توخالی است. در چیزهای زیبا این انسان است که خود را همچون معیار کمال ِ می‌نهد و گاه خود را در آنها نیایش می‌کند. نوع بشر تنها از این راه است که می‌تواند به خود آری بگوید. پایه‌ای‌ترین غریزه‌هایش، غریزه‌های خودپایی و و خودگُستری‌اش از خلال اینگونه [خود]برافرازندگی‌ها نیز پرتوافشانی می‌کند. انسان می‌پندارد که جهان خود غرق در زیبایی است – فراموش می‌کند که علت آن خود ِ اوست. این خود ِ اوست که زیبایی را به جهان ارمغان داده است و بس. اما دریغا که زیبایی‌ای بشری و بس-بسیار بشری و بس... در اساس بشر بازتاب خود را در آینۀ چیزها می‌بیند و هر آن چیزی را که تصویر او را به او باز می‌تاباند زیبا می‌انگارد: حکم ِ «زیبا» [در مورد چیزها] برآمده از خودبینی ِ نوع او فریدریش نیچه...ادامه مطلب